Giới thiệu sách mới: "Y học thực chứng"

Tôi rất hân hạnh giới thiệu cùng các bạn một cuốn sách mới của tôi có tựa đề là "Y học thực chứng" (Evidence-based Medicine) mới được Nhà xuất bản Y học xuất bản tuần này để chào mừng ngày 30/4. Đây là cuốn sách thứ hai tôi soạn vào năm ngoái, và cuốn thứ 12 tôi đã in ở trong nước. Hi vọng các bạn sẽ chào đón đứa con tinh thần này của tôi. 

Thật ra, đây là cuốn sách tái bản. Sau 2 lần tái bản trước, đến lần này tôi quyết định làm mới gần như toàn bộ nội dung và hình thức. Tôi quyết định sắp xếp lại mục lục theo 4 phần: 

(i) nguyên lí y học thực chứng; 
(ii) tìm y văn; 
(iii) hiểu và đánh giá nghiên cứu; và 
(iv) các khái niệm thống kê trong y học thực chứng. 

Phần I bàn về một số vấn đề mang tính … triết lí. Sẵn đây, tôi cũng giải thích tại sao tôi dịch chữ " Evidence based medicine " là y học thực chứng. Trường phái EBM xuất phát từ chủ nghĩa mà tiếng Anh gọi là positivism, dịch sang tiếng Việt là chủ nghĩa thực chứng. Chủ nghĩa thực chứng đặt nặng quan sát, kiểm tra và phương pháp hơn là lí thuyết. EBM cũng thế: xem trọng các dữ liệu thực tế hơn là lí thuyết. Đó chính là lí do tôi dịch EBM là "Y học thực chứng". Có một số người có lẽ chưa hiểu nguồn gốc của EBM nên dịch theo nghĩa từng chữ là "Y học dựa vào chứng cứ"! 

Phần II là phần tôi thêm để hướng dẫn các bạn và đồng nghiệp phương pháp tìm tài liệu trong hệ thống Pubmed. Có một số phương pháp rất có ích. Tôi hướng dẫn từng bước một, với hình cụ thể, chứ không "dùng những từ hoa mĩ để nói suông triết lí cuộc đời". 

Phần III (hiểu và đánh giá nghiên cứu) là dài nhất và chi tiết nhất trong sách. Phần này bao gồm phân biệt các loại nghiên cứu, diễn giải kết quả RCT (như OR, RR, NNT, v.v.), diễn giải nghiên cứu chẩn đoán (như ROC curve), bias trong nghiên cứu quan sát, meta-analysis (phân tích tổng hợp), diễn giải bằng phương pháp Bayes. Một trong những điểm tôi "tự hào" là nghĩ ra cách giải thích ý nghĩa của đường cong ROC cho các bạn hiểu được. Phần này có thể xem như “linh hồn” của cuốn sách. 

Nhưng phần IV cũng là phần quan trọng và hoàn toàn mới. Y học thực chứng dựa trên xử lí thông tin, và phương pháp thống kê rất quan trọng. Vì thế tôi dành trên 70 trang (giống như một cuốn cẩm nang) để giải thích các khái niệm thống kê, và hướng dẫn một số phân tích phổ biến trong nghiên cứu y khoa. Phần này chủ yếu viết cho bác sĩ nên hạn chế tối đa công thức. Tôi tập trung việc giải thích khái niệm và ví dụ. Một số phương pháp phức tạp thì có kèm theo mã R. Phần ước tính cỡ mẫu cũng viết lại hoàn toàn với mã R cho dễ áp dụng. 

Cuốn sách là một kết quả của rất nhiều lớp học về y học thực chứng và phương pháp nghiên cứu khoa học do bạn tôi là chị PGS Nguyễn Thy Khuê (Bộ môn Nội tiết học, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh) tổ chức trong thời gian 10 năm qua. Tôi muốn nhân dịp này cám ơn đến GS Thy Khuê và các học viên, những người đã trực tiếp góp ý cho tôi để cuốn sách hoàn hảo hơn. Một số các bài viết trong sách này đã được đăng trên một số tạp chí ở trong nước như Tập san Thông tin Y học dưới dạng tóm lược, một số đã được đăng trên một số trang web như bacsinoitru.vn và ykhoa.net. Tôi muốn nhân dịp này cám ơn các bạn và đồng nghiệp đã chuyển tải những bài viết của tôi trong quá khứ. 

"Ăn trái nhớ kẻ trồng cây". Tôi cũng nhân dịp này chân thành cám ơn các công ti dược đã từng hỗ trợ và tổ chức các lớp học EBM trong thời gian qua. Rất nhiều lớp học, đến nổi tôi không nhớ hết. Đó là các bạn thuộc các công ti Novartis, sanofi aventis, MSD, Servier, và Bridge Healthcare. Nhiều bạn tôi muốn nêu tên nhưng chưa xin phép, nên tôi chỉ muốn nêu các bạn tôi từng làm việc trong thời gian qua và rất có cảm tình: Bs Huỳnh T Phụng (cựu sanofi, bây giờ ở đâu tôi không rõ, một người rất ư là "thinking" và có ý tưởng nhờ tôi viết bài), Bs Linh Phượng (Novartis), Ds Kiểm (cựu sanofi nay với Boehringer) và Ds Minh (sanofi), và ông bạn già của tôi là Nicholas Nguyên và bà xã của Nguyên là Quỳnh (Bridge Healthcare). Xin cám ơn các bạn. 

Cuối cùng một người quan trọng đặc biệt tôi cũng phải cám ơn là Bs Nguyễn Đình Nguyên, người đã đồng hành "chiến đấu" với tôi trong hơn 10 năm trời, từ nghiên cứu đến giảng dạy các lớp học EBM ở VN. Anh em chúng tôi đã rong ruổi từ Bắc chí Nam qua biết bao bệnh viện và đại học, và tôi xem đó là một trong những khoản thời gian đẹp nhất. Một người khác tôi cũng dành lời cám ơn đặc biệt là Bs Trần Sơn Thạch (xưa ở BV Hùng Vương, nay là “Garvanite”) người đã đọc toàn bộ bản thảo cuốn sách và phát hiện sai sót để chỉnh sửa cho hoàn hảo hơn. Tôi cũng cám ơn Bs Võ Thị Giang Hương của Nxb Y Học đã giúp biên tập và hoàn tất việc xuất bản cuốn sách. 

Tôi tin rằng các bạn sẽ thích cuốn sách mới này vì nó thực tế và rất dễ hiểu. Xin mời các bạn ủng hộ. 

========

Chi tiết cuốn sách: 

Tựa đề: "Y học thực chứng"
Nhà xuất bản Y học TPHCM
372 trang, giá bán 120.000 đồng (chiết khấu 10%) 

Địa chỉ mua sách: Nhà sách Y học

699 Trần Hưng Đạo,
Điện thoại: 08-3923-1577, Cell phone: 0918-728-868 (gặp Mai) 
Email: cnxuatbanyhoc@gmail.com 

Mục lục: 

Thay cho lời nói đầu
1 Y học thực chứng: vài nét khái quát
2 Phản nghiệm trong y học 
3 Tìm y văn qua Pubmed 
4 Phân biệt nghiên cứu và giá trị khoa học
5 Diễn giải kết quả nghiên cứu RCT
6 Khác biệt giữa odds ratio và relative risk
7 Đánh giá hiệu quả đối với các biến liên tục
8 Diễn giải kết quả chẩn đoán
9 Diễn giải nghiên cứu tiên lượng (ROC curve)
10 Diễn giải kết quả nghiên cứu bằng Định lí Bayes
11 Kiểm định thống kê và kiểm định giả thuyết
12 Bias trong nghiên cứu y học
13 Đánh giá hiệu quả kinh tế - lâm sàng
14 Phân tích tổng hợp (meta-analysis)
15 Thực hành y học thực chứng
16 Những khái niệm cơ bản về thống kê phần I: phương pháp mô tả
17 Những khái niệm cơ bản về thống kê phần II: mô hình phân tích
18 Phương pháp ước tính cỡ mẫu