Thống kê về giáo sư, tiến sĩ ở Việt Nam

Qua bài báo trên Vietnamnet (“24000 tiến sĩ Việt Nam đang làm gì?”) tôi tìm được vài số liệu thú vị về tiến sĩ và giáo sư ở VN. Những con số này làm chúng ta suy nghĩ về hiện trạng của nền giáo dục và khoa học trong nước.

Dưới đây là tóm tắt vài số liệu quan trọng trong niên học 2012-2013: 

Đại học
• Có tất cả 207 trường 
• Số sinh viên: 1,453,067
• Số sinh viên tốt nghiệp trong năm: 248,291
• Tổng số giảng viên: 61,674 
• Số tiến sĩ: 8869 (14% tổng số giảng viên) 
• Số thạc sĩ: 28987 (47% tổng số giảng viên) 

Cao đẳng
• Có tất cả 214 trường 
• Số sinh viên: 724,232
• Số sinh viên tốt nghiệp trong năm: 176,917
• Tổng số giảng viên: 26,008 
• Số tiến sĩ: 693 (2.7% tổng số giảng viên)
• Số thạc sĩ: 10015 (38% tổng số giảng viên)

Số giáo sư và phó giáo sư trong các đại học: không có số liệu cho niên học 2012-2013, nhưng số liệu cho niên học 2006-2007 là:
• Tổng số giảng viên: 38137 
• Phó giáo sư: 445 (1.2% tổng số giảng viên) 
• Giáo sư: 2432 (6.4% tổng số giảng viên) 
• Tổng cộng: 2877 (7.6% tổng số giảng viên)

Số giáo sư và phó giáo sư trong các trường cao đẳng: không có số liệu cho niên học 2012-2013, nhưng số liệu cho niên học 2006-2007 là:
• Tổng số giảng viên: 15381 
• Phó giáo sư: 18 (0.1% tổng số giảng viên)
• Giáo sư: 35 (0.2% tổng số giảng viên)
• Tổng cộng: 53 (0.3% tổng số giảng viên)

(Chú ý: tôi nghĩ mấy người làm thống kê trong Bộ Giáo dục & Đào tạo lẫn lộn về số giáo sư và phó giáo sư. Có lẽ “phó giáo sư” phải là giáo sư, và “giáo sư” là phó giáo sư). 

Bài báo trên còn cho biết cả nước hiện nay có 24300 tiến sĩ và 101,000 thạc sĩ. Như vậy, chỉ có 36% (8869 / 24300) tiến sĩ đang làm việc hay giảng dạy ở đại học. Phần còn lại có lẽ là quan chức hay làm quản lí hay các viện. 

Theo thống kê, VN có khoảng 11000 giáo sư và phó giáo sư (1). Nếu tỉ lệ giáo sư / phó giáo sư trong số giảng viên đại học là 8%, chúng ta có thể ước tính rằng hiện nay các đại học VN có khoảng 4900 giáo sư và phó giáo sư. Như vậy, chỉ có 44% giáo sư và phó giáo sư (4900 / 11000) là giảng dạy hay nghiên cứu trong đại học, phần còn lại có lẽ là quan chức hay làm quản lí hay ở các viện nghiên cứu. 

Theo ước tính của tôi, số bài báo khoa học trên các tập san thuộc thư mục ISI trong năm 2013 là khoảng 2100 bài. Như vậy tính trung bình phải 11 tiến sĩ mới “sản xuất” được 1 bài báo khoa học. Đó là một năng suất rất khiêm tốn.

Ghi thêm:

(1) Tính từ năm 1976 đến 2013, VN đã công nhận 1569 giáo sư và 8884 phó giáo sư.  

Nguồn: http://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/149797/nhung-thong-ke-thu-vi-ve-giao-su-viet-nam.html

Sẵn dịp, tôi tìm số liệu của Úc, thì thấy như sau:

1. Tổng số sinh viên đại học: 1.2 triệu (VN là 1.4 triệu). 

2. Tổng số giảng viên: 48325 

Trong số này: 

* trên senior lecturer (tức là phó giáo sư và giáo sư): 12574

* Senior lecturer: 11149

* Lecturer: 16316 

* Dưới lecturer: 8286 

Như vậy tỉ lệ GS/PGS của Úc là 26% (còn VN là khoảng 8%)

Số giảng viên Úc có trình độ tiến sĩ là 27960, tức chiếm 58% tổng số giảng viên (con số này của VN là 14%).